صبح روز شنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۱ جلسه دفاع از رساله دکتری سرکار خانم راحله ضائفی در رشته تاریخ اهل بیت علیهم السلام با عنوان “بررسی تاریخی نقش ارتباطی زن در خانواده در سنت و سیره اهل بیت علیهم السلام” در مجتمع آموزش عالي بنت الهدي وابسته به جامعة المصطفی العالمیة برگزار شد.
راهنمایی این رساله بر عهده بنده بود و مشاوره اول آن را سرکار خانم دکتر زهرا روح الهی امیری و مشاوره دوم آن را حجت الاسلام و المسلمین دکتر کریم خانمحمدی عهده‌دار بودند. آقایان دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی‌اصغر اسلامی تنها و سرکار خانم دکتر نفیسه فقیهی مقدس نیز این رساله را داوری کردند.
این رساله در ۳۱۳ صفحه و با موضوع بین‌رشته‌ای خود در پیوند با چهار قلمرو دانشی تاریخ، ارتباطات، حدیث‌شناسی و مطالعات زنان، آورده‌هایی از هر چهار دانش را در خود گردآورده و در پی آن است که نشان دهد کنش ارتباطی زنان در محیط خانواده در عصر معصومان علیهم السلام با هر خاستگاهی که داشته، چگونه با تدبیر اهل بیت علیهم السلام در مسیر رسیدن به یک خانواده متعادل قرار می‌گرفته است. تنوع رشته‌های تخصصی راهنما و مشاوران و داوران خود گواه چندگانگی تبار دانشی این رساله است.
در بخش‌هایی از چکیده این رساله چنین آمده است:
ویژگی‌های خانواده متعادل در نوع روابط خانوادگی و نقش‌هایی که هر یک از اعضاء بر عهده دارند، متبلور می‌شود. زن بعنوان یکی از عوامل اصلی پیشرفت و رشد خانواده، در هدایت و تعادل‌بخشی به این نهاد مقدس و در نتیجه شکل‌گیری جامعه‌ای پویا و رشد دهنده انسانها در مسیر بالندگی و فرهیختگی نقش مهمی دارد و بر همین اساس، ترسیم الگویی صحیح از رفتار وی در دایره ارتباطات خانوادگی می‌تواندگامی به سوی سلامت و تعالی جامعه باشد. … در آموزه‌های دین مبین اسلام نیز پرداختن به ابعاد شخصیتی زن از جمله کنش‌های کلامی و غیرکلامی و فراگردهای ارتباطی وی در جایگاه مادری، همسری و دختری همواره مورد توجه بزرگان … بخصوص رسول اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام بوده است. …. پژوهه پیش رو برای رسیدن به پاسخ این پرسش که چه تبیینی از تعاملات ارتباطی زن در خانواده متعادل از منظر سنت و سیره معصومان علیهم‌السلام می‌توان ارائه کرد، ده روایت نخستین مرتبط با تعامل ارتباطی زنان در خانواده را از (ابواب مرتبط با زندگانی معصومان علیهم السلام در) کتاب بحارالانوار دریافت کرده و پس از کدگذاری مؤلفه‌های ارتباطی آن، آنها را در قالب نظریه بومی شده آندروش و پوستروم مقوله‌بندی و مورد واکاوی قرار داده است. … جمع‌بندی یافته‌ها نشان می‌دهد معصومین علیهم السلام با واکنش‌های اصلاحی، ترمیمی، ایجابی و سلبی خود نسبت به عملکرد و رفتار زنان عصر خویش، که برگرفته از رویکردهای مادی و غیردینی جامعه عرب بود، آنها را به سوی بینش الهی و فرا‌مادی و توجه به ملاک‌های اسلامی فراخوانده‌اند. این واکنش‌ها، خانواده را به سمت موازنه و تعادل هدایت می‌کند.
در فصل اول این رساله که ویژه کلیات است، افزون بر محورهای متعارف فصل اول رساله‌ها مفاهیم، چارچوب مفهومی و گونه‌شناسی منابع هم مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم ویژه بررسی روایات برگزیده مربوط به پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیه السلام، فصل سوم ویژه روایات برگزیده مربوط به امام حسن تا امام سجاد علیهم السلام، فصل چهارم ویژه روایات برگزیده صادقین علیهم السلام و فصل پنجم ویژه روایات دوران امامت موسی بن جعفر علیه السلام تا پایان عصر حضور است. در هر یک از این فصل‌ها ابتدا روایات منتخب در دو جدول مستقل از هم گردآوری و مفاهیم اصلی آنها استخراج و دسته‌بندی شده و سپس بر پایه آن مفاهیم، ابتدا کنش ارتباطی بانوان و سپس واکنش اهل بیت علیهم السلام برای تعدیل و تغییرکارکرد آن کنش تحلیل شده است.
مجموعه‌ای از خواهران دین‌دار، متعهد، مبتکر، توانمند، خانواده‌مدار و باسواد در قم هستند که در مقاطع مختلف شاخه‌های مختلف تاریخ دانش آموخته‌اند و اکنون به صورت پراکنده به صورت فردی یا گروهی مشغول فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی و یا ادامه تحصیل هستند. برای خانم دکتر ضائفی که عضوی از این مجموعه هستند آرزوی موفقیت دارم.
۹ مرداد ۱۴۰۱
دیدگاهتان را بنویسید