List

چکیده:

«اعتدال» واژه‌ای نوپدید در فرهنگ سیاسی ما نیست، ولی از جمله واژگانی است که به‌تازگی کاربرد فراوان یافته و وارد نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کشور شده است. این‌گونه واژگان اگر به‌درستی تبیین نشود و وفاق نسبی دربارۀ مفهوم آنها پدید نیاید، دشواری‌هایی را پدید خواهد آورد. «اعتدال» به‌عنوان یک ارزش دینی و مبتنی بر یک بنیاد معرفتی متفاوت با مبنای مشهور ارسطویی آن، در متون دینی ما بسیار مورد توجه بوده و همسان و همپای دیگر باورها و ارزش‌های دینی به شکل‌های گوناگون در لایه‌ها و ابعاد مختلف تمدن اسلامی تجلی یافته است. برای سنجش فرضیۀ «اعتدال؛ به‌مثابۀ یکی از ویژگی‌های تمدن اسلامی» باید مطالعات گسترده‌ای سامان پذیرد. این نوشتار به‌عنوان گام نخست در این زمینه و با هدف ارائه الگویی برای پژوهش‌های مشابه، کاربردهای واژۀ «الاقتصاد» به معنای «اعتدال» را در متون روایی، فقهی، اخلاقی، ادبی، حکومتی و تاریخی و نیز دانش بلاغت بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که «اعتدال» افزون بر خاستگاه دینی در عینیت جامعۀ اسلامی نیز رواج داشته و تمدن اسلامی در جنبه‌های مختلف از آن تأثیر پذیرفته است. اگر این یافته با یافته‌های دیگر بررسی‌های تکمیلی سازگار باشد، می‌توان با اطمینان بیشتری از اعتدال‌ورزی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های تمدن اسلامی یاد کرد.

مقاله‌ی منتشر شده در فصنامه‌ی علمی-پژوهشی نقدونظر؛شماره‌ی۳؛پاییز ۱۳۹۳

دریافت متن کامل به صورت پی‌دی‌اف:

اعتدال‌گرایی در گسترۀ تاریخ تمدن اسلامی؛ یک بررسی مقدماتی

  Posts

1 2 3 4
سپتامبر 21st, 2019

تقابل يا تطابق ديدگاه كلامی بر انديشه تاريخی؟ بررسي موردی ديدگاه تقی‌الدين علی مقريزی

مقاله‌ی منتشر شده در فصلنامه‌ی علمی پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام، سال یازدهم، شماره‌ی ۴۰، بهار ۱۳۹۸ چکیده: چگونگي كنشگري انسان […]

آوریل 7th, 2018

تحلیل ناکامی و بحران‌سازی ملّی‌گرایی عربی و بازتاب‌های کنونی آن در جهان اسلام

مقاله‌ی منتشر شده در دوفصلنامه‌ی علمی-پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام. سال چهارم، شماره ۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ علی الهی‌تبار […]

آگوست 7th, 2017

تاملاتی دينی پيرامون آينده‌پژوهی

چکیده: يكي از تاملاتي كه پيرامون آينده‌نگری می‌توان مطرح ساخت سنجش آن با ترازوی انديشه دينی است بدين معنی كه […]

آگوست 1st, 2017

چیستی الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و نقش حوزه‌های علمیه در تدوین آن

چکیده: تاسیس مرکزی مستقل برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را باید نقطه عطفی در کلان‌نگریهای منتهی به سند رسمی در کشور […]

آگوست 1st, 2017

نگاه تاريخی قرآن و تاريخ‌نگاری مورخان مسلمان؛بررسی موردی علت پيروزی مسلمانان در غزوه بدر

چکیده: واکاوی تجربه تاریخ‌نگاری در پهنه تمدن اسلامی، برای پی‌ریزی مکتب تاریخ‌نگاری بومیِ هم‌سو با دگرگونی‌های دیگر شاخه‌های علوم انسانی […]

آگوست 1st, 2017

فرانقش هدايتگری و سيره‌ی اجتماعی فاطمه(س)؛درآمدی روش‌شناختی

چکیده: سيره اجتماعی فاطمه(عليها السلام) را بر اساس تعامل بين شبكه ارتباطات اجتماعی آن حضرت و مؤلفه‌های مؤثر بر منزلت […]

آگوست 1st, 2017

همگرایی رده‌های دینی در سپهر آموزه‌های دینی

چکیده: ساخت رده‌ای يکی از ساخت‌های اجتماعی است که براساس مؤلفه‌هايی همچون جنسيت، قوميت، دين و مانند آن، انواع گوناگونی […]

جولای 23rd, 2017

مطالعه چگونگی و کارکردهای گفت‌وگو در سیره نبوی با نگاهی به نظریه کنش ارتباطی

مقاله‌ی منتشر شده در فصلنامه‌ی علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی؛شماره‌ی دوم؛پاییز ۱۳۹۳ محسن الویری/حسین مهربانی‌فر چکیده: گفت‌وگو که به […]