روز چهارشنبه ۲۲ تیر ۱۴۰۱ جلسه دفاع از رساله دکتری آقای علی‌اکبر روستایی دانشجوی ورودی سال ۱۳۹۶ رشته تاریخ اسلام (اولین دوره جذب دانشجوی دکتری در این رشته) با عنوان “گونه‌شناسی تحليلي گفتار و رفتار نبوی معطوف به امامت امير مؤمنان علیه السلام در منابع تاريخی و حديثی اهل تسنن” در دانشگاه باقر العلوم علیه السلام برگزار شد. راهنمایی این رساله بر عهده بنده و مشاوره آن بر عهده حجت الاسلام و المسلمین آقای محمدتقی سبحانی و داوری آن بر عهده حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر محمدرضا جباری و خانم دکتر زهرا روح‌الهی امیری بود.
چکیده این رساله چنین است:
پيشوايی جامعه اسلامی از موضوع‌های بايسته تامل صدر اسلام است. در عصر پسا نبوی تفاوت ديدگاه در اين زمينه موجب دو دستگی مسلمانان در تعيين مصداق خليفه آن حضرت گرديد. پژوهش حاضر با تمركز بر منابع تاريخی و حديثی اهل سنت، امر جانشينی پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله را از منظر تاريخ با صرف نظر از استدلال‌های كلامی، مورد واكاوی قرار داده است. از اين رو نوشتار حاضر با روش تاريخی وصفی و رويكرد تاريخی به گونه شناسی تحليلی گفتار و رفتار نبوی در عصر رسالت معطوف به امامت حضرت علی علیه السلام پرداخته است تا ضمن آگاهی بهتر نسبت به دوران نبوی، راهيابی به داوری واقع بينانه فراهم شود. بنابراين رسالت تحقيق پيش رو بر اين امر قرار گرفته كه آيا ممكن است با نگاه تاريخی بين دو نظرگاه ياد شده قضاوت كرد و برتری يكی را بر ديگری به دست آورد. بر پايه يافته‌های پژوهش پيامبر صلی الله علیه و آله در عصر مكی به امر پيشوايی پس از خويش اهتمام داشته و از واژگانی نظير خليفه، امام، وصی و بيان الهی بودن امامت و رفتاری همچون بيعت، سپردن وظايف شخصي خود به حضرت علی علیه السلام، در زمينه جانشينی پس از خويش و معرفی مصداق آن بهره برده است. در دوره مدنی نيز با توجه به شرايط مورد نياز زعيم جامعه در منظومه فكري خود، از سه مؤلفه واژگان صريح مانند: امير المؤمنين، ولی، امام، اولی و رفتارهايی مثل: جانشينی، سفارت، بيعت و واژگان تفضيلی همانند: شجاعت، بيان هدايتگری، ذكر همانندی و همسانی با خويش، استفاده كرده است.
همان گونه که از چکیده برمی‌‌آید، فصل‌بندی رساله پس از فصل اول که به شیوه متعارف به کلیات اختصاص دارد، چنین است: فصل دوم: واژگان و رفتارهای نبوی معطوف به امامت امیر مؤمنان علیه السلام در دوره مکی؛ فصل سوم: واژگان زمان‌مند معطوف به امامت امیرمؤمنان علیه السلام در دوره مدنی؛ فصل چهارم: رفتارهای نبوی زمان‌مند معطوف به امامت امیر مؤمنان علیه السلام در دوره مدنی؛ و فصل پنجم: واژگان صریح و تفضیلی و رفتارهای غیرزمان‌مند معطوف به امامت امیر مؤمنان علیه السلام در دوره مدنی.
این رساله نیز که در ابتدای شکل‌گیری ایده نگارش، بیم نداشتن نوآوری آن می‌رفت بحمد الله به کوشش ستودنی آقای دکتر علی‌اکبر روستایی توانسته است به عنوان یک نوشته تاریخی (در برابر نوشته‌های کلامی یا حدیثی) و با پای‌بندی کامل به معیارها و ضوابط تاریخ‌پژوهی، اهتمام ویژه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را به امامت امیرالمؤمنین علی علیه السلام را به روشنی نشان دهد و وجه نوآورانه رساله نیز در همین دو نکته تاریخی بودن و دسته‌بندی دقیق و روشن گفتار و رفتار نبوی در این زمینه نهفته است.
خدای بزرگ را فروتنانه باید سپاس گزارد که آقای دکتر علی‌اکبر روستایی نیز با اشتیاق فراوان علم‌آموزی و با جدیت و با سلامت نفسی که دارند سرمایه‌های لازم را برای ورود رسمی و مؤثر به عرصه آموزش عالی کشور گرد آورده‌اند و امیدوارم این زمینه خدمت برای این برادر عزیز هر چه زودتر فراهم آید. آقای دکتر روستایی در پیشینه خود کارنامه قابل قبولی از حضور در شبکه‌های ماهواره‌ای مذهبی (در قالب سخنرانی، مصاحبه و مناظره زنده)، تدریس در دانشگاه‌ها و حوزه‌ها، فعالیت‌های پژوهشی و ارائه سخنرانی‌های علمی دارند و همان گونه که جلسه دفاعیه هم گفتم، امیدوارم هیچ‌گاه شور و هیجان فعالیت‌های رسانه‌ای و فرهنگی (که آن هم اگر به اندازه باشد، بسیار ارزشمند است) عرصه را برای فعالیت‌های علمی ایشان تنگ نکند، که اثربخشی آن زودگذر است و اثربخشی این ماندگار.
۱۴ مرداد ۱۴۰۱
دیدگاهتان را بنویسید