List

مقاله‌ی منتشر شده در دوفصلنامه‌ی علمی-پژوهشی «تاریخ و تمدن اسلامی»؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات؛شماره‌ی ۱۸؛پاییز و زمستان ۱۳۹۲

محسن الویری      سیدرضا مهدی‌نژاد

چکیده:

رابطه دين با تمدن و نقش دين در پيدايي يا توسعه تمدن ها، موضوعي است که در انديشه بسياري از نظريه پردازان و مورخان و برخي از دين پژوهان انعکاس يافته و طيف متنوعي از صاحبان ديدگاه هاي موافق و مخالف را در بر گرفته است. اين نوشتار تلاشي است براي واکاوي نسبت دين با تمدن در انديشه مالک بن نبي، انديشمند معاصر الجزايري. وي از معدود انديشمندان مسلماني است که نقطه ثقل مطالعات و آثار خود را بر موضوع تمدن قرار داده و از نقش دين در تمدن و رابطه اين دو با يکديگر سخن گفته است. به عقيده بن نبي، عناصر تشکيل دهنده يک تمدن عبارت است از: انسان، خاک و زمان. اما نکته اساسي اين است که صرف وجود عناصر اين سه گانه الزاما به ايجاد تمدن نمي انجامد، بلکه براي به وجود آمدن تمدن نياز به «ترکيب کننده» يا «خمير مايه تمدني» است که اين خميرمايه در ترکيب عناصر سه گانه ياد شده با يکديگر اثرگذار است. تحليل تاريخي نشان مي دهد خمير مايه اي که همواره با ساخت و ساز تمدن همراه بوده، «انديشه ديني» است. انديشه ديني روح را در اين عناصر بر مي انگيزاند و از ترکيب آن ها با يکديگر محصولي به نام تمدن پديد مي آورد. اگر چه پيدايش تمدن منوط به اراده انسان تمدني است، اين اراده جز با ايمان آدمي به عقيده اي که خواهان تلاش در تمدن است به دست نمي آيد، اين انگيزه و تلاش چيزي است که «انديشه ديني» در بالاترين سطح، به انسان مي بخشد و تمدن حاصل مواجهه ا نسان با خاک در مدت زماني مشخص و در سايه «انديشه ديني» است.

دریافت متن کامل به صورت پی‌دی‌اف:

رابطه دین و تمدن در اندیشه مالک بن‌نبی

  Posts

1 2 3 4
سپتامبر 21st, 2019

تقابل يا تطابق ديدگاه كلامی بر انديشه تاريخی؟ بررسي موردی ديدگاه تقی‌الدين علی مقريزی

مقاله‌ی منتشر شده در فصلنامه‌ی علمی پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام، سال یازدهم، شماره‌ی ۴۰، بهار ۱۳۹۸ چکیده: چگونگي كنشگري انسان […]

آوریل 7th, 2018

تحلیل ناکامی و بحران‌سازی ملّی‌گرایی عربی و بازتاب‌های کنونی آن در جهان اسلام

مقاله‌ی منتشر شده در دوفصلنامه‌ی علمی-پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام. سال چهارم، شماره ۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ علی الهی‌تبار […]

آگوست 7th, 2017

تاملاتی دينی پيرامون آينده‌پژوهی

چکیده: يكي از تاملاتي كه پيرامون آينده‌نگری می‌توان مطرح ساخت سنجش آن با ترازوی انديشه دينی است بدين معنی كه […]

آگوست 1st, 2017

چیستی الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و نقش حوزه‌های علمیه در تدوین آن

چکیده: تاسیس مرکزی مستقل برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را باید نقطه عطفی در کلان‌نگریهای منتهی به سند رسمی در کشور […]

آگوست 1st, 2017

نگاه تاريخی قرآن و تاريخ‌نگاری مورخان مسلمان؛بررسی موردی علت پيروزی مسلمانان در غزوه بدر

چکیده: واکاوی تجربه تاریخ‌نگاری در پهنه تمدن اسلامی، برای پی‌ریزی مکتب تاریخ‌نگاری بومیِ هم‌سو با دگرگونی‌های دیگر شاخه‌های علوم انسانی […]

آگوست 1st, 2017

فرانقش هدايتگری و سيره‌ی اجتماعی فاطمه(س)؛درآمدی روش‌شناختی

چکیده: سيره اجتماعی فاطمه(عليها السلام) را بر اساس تعامل بين شبكه ارتباطات اجتماعی آن حضرت و مؤلفه‌های مؤثر بر منزلت […]

آگوست 1st, 2017

همگرایی رده‌های دینی در سپهر آموزه‌های دینی

چکیده: ساخت رده‌ای يکی از ساخت‌های اجتماعی است که براساس مؤلفه‌هايی همچون جنسيت، قوميت، دين و مانند آن، انواع گوناگونی […]

جولای 23rd, 2017

مطالعه چگونگی و کارکردهای گفت‌وگو در سیره نبوی با نگاهی به نظریه کنش ارتباطی

مقاله‌ی منتشر شده در فصلنامه‌ی علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی؛شماره‌ی دوم؛پاییز ۱۳۹۳ محسن الویری/حسین مهربانی‌فر چکیده: گفت‌وگو که به […]