به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، نشست «برای انسان گرد آمده‌ایم» با سخنرانی «امام موسی صدر انسانی که باید شناخت» و معرفی مجموعه تازه منتشر شده «گام به گام با امام» ظهر ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ در تالار صدر دانشکده عمران و حمل نقل دانشگاه اصفهان برگزار شد.
در این برنامه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری، عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم، دکتر جعفر شاه نظری، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه اصفهان و مدیر و جمعی از همکاران مؤسسه امام موسی صدر حضور داشتند.
چه ضرورتی دارد امام صدر را بشناسیم؟
حجت‌الاسلام دکتر محسن الویری، سخنران این نشست نیز در سخنانی گفت: تشکر ویژه‌ای از مؤسسه امام موسی صدر دارم که این دایرةالمعارف درخور را آماده کردند. «گام به گام با امام» نظمی مبتنی بر توالی زمانی و همچنین زبانی روان و سلیس دارد. با نگاه نخست به این مجموعه متوجه می‌شویم که مقوله انسان و چیستی او در نقطه کانونی پژوهش و پرسش‌های بشری قرار دارد.
وی افزود: چرا ما باید امام موسی صدر را بشناسیم؟ چه ضرورتی دارد که وقت و توان پژوهشی خودمان را صرف شناخت این عالم بزرگ کنیم. بزرگترین چالش اندیشه‌های اصلاحی به تحقق درآوردن آنهاست. برنامه‌ها خوب تدوین شده و شعارهای خوبی داده می‌شوند، اما مهم این است که این آرمان‌های دینی چگونه به اجرا برسند؟ امروزه پس از گذشت ۴ دهه از جمهوری اسلامی درک مهمی از دشواری اجرایی کردن این شعارها داریم بنابراین برای ما بررسی نمونه‌های موفق یک ضرورت است.
اهتمام به محیط اجتماعی ویژگی مهم عالم دین است
الویری ادامه داد: کسی شک ندارد که امام موسی صدر در دوره کوتاه خود در لبنان توانست این کشور را به‌ویژه مناطق شیعه‌نشین را بسازد و آنان را از حضیض خواری به اوج ببرد. امام صدر از لبنان و شیعیانش سرزمینی ساخت که ضمن برخورداری از رفاه نسبی و برطرف شدن فقر، سطح اثرگذاری آنها از بخش خود به کشور، از آنجا به منطقه و از منطقه به امت اسلامی برسد. اکنون این سرزمین در تحولات جهانی تاثیرگذار است و این نشان از موفقیت امام صدر دارد و همین نکته ضرورت بازخوانی اندیشه و رفتار این انسان را که توانست در میدان عمل موفق باشد، مطرح می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت همراه شدن عمل با علم اشاره کرد و گفت: در اندیشه دینی ما علم و اندیشه همراه با عمل توصیه شده و اگر عمل نباشد علم هم پایداری نخواهد داشت. امام صادق می‌فرمایند که علم و عمل همزادند. علم و دانش عمل را فریاد می‌زنند و به سمت خویش می‌خوانند و اگر عمل پاسخ داد که می‌مانند وگرنه علم رخت می‌بندد و می‌رود. این فقط در ساحت فردی نیست و باید آن را به اجتماع هم کشاند. آمیختن علم و عمل امام صدر به یک تجربه موفق رسید و در معرض دید و داوری ما قرار گرفت. وقتی که از امام صدر صحبت می‌کنیم باید به این پرسش پاسخ دهیم که تبار امام صدر را چه می‌دانیم؟ امام صدر را باید یک عالم دینی در نظر گرفت. بی‌تردید امام صدر سیاستمدار قهاری بود، اما تبار او سیاستمداری نیست. او هم مصلح اجتماعی و هم سیاستمدار و… است اما از تبار هیچکدام نیست. او عالمی دینی است. عالم دینی کسی است که فهم عمیق و درخور از دین دارد و به اجرایی کردن دین می‌اندیشد و اهتمام به محیط اجتماعی یکی از ویژگی‌های مهمش است.
الویری افزود: لازمه این‌که فکری در میدان عمل موفق باشد و تحول مثبت در جامعه ایجاد کند و آن را به اعتلا برساند، برخورداری از پشتوانه جدی است. داشتن پشتوانه جدی به انتخاب راه‌حل‌های درست می‌انجامد. همچنین شخص باید در مقیاس فردی هم موفق باشد تا بتواند موفقیتی جمعی را ترتیب دهد. از همین منظر هم شناخت اقدام و عمل امام صدر از ضرورت بالایی برخوردار است.
در منظومه فکری امام صدر اسلام و انسانیت یکسان است
وی در ادامه با اشاره به اهمیت انسان در اندیشه امام صدر گفت: نقطه کانونی جامعه انسان است. در جلد دوم «گام به گام با امام» مقاله «اسلام، ارزش‌ها و مفاهیم انسانی» منتشر شده که کامل‌ترین تفسیرها درباره انسان را دربردارد. تعریف انسان از منظر امام صدر چنین است که انسان موجودی دارای اراده متاثر از محیط دارای تعامل با همنوعان و مخلوق خداوند است. خود ایشان بیان می‌کند که این تعریف واکنشی نسبت به دیگر تعریف‌ها در آن دوره است. این تعریف چهار ویژگی خطوط اصلی کمال انسانی را ترسیم می‌کند. به باور ایشان مهم انسانی بودن دین و دینی بودن انسان است. در منظومه فکری او اسلام و انسانیت یکسان و هم‌طراز هستند.
الویری در بخش دیگری از سخنان خود به انسان‌نگر بودن احکام اسلامی نیز اشاره کرد و گفت: اسلام انسان، انسانیت اوست. این تعبیر بسیار مهم است. اگر ما از این منظر به اسلام نگاه کنیم به مقوله‌ای می‌رسیم که از آن به عنوان انسان‌گرایی در حوزه علوم دینی تعبیر می‌شود. من واژه انسان‌گرایی را به جای انسان محوری توصیه می‌کنم. این انسان‌گرایی حتی مرگ را به زینت تعبیر می‌کند.
وی در پایان اشاره کرد: بنابراین گردآمدن ما برای انسان در این نشست متاثر و در پرتو اندیشه‌های امام صدر، در حقیقت گردآمدن برای رساندن هر چیزی در جایگاه بایسته خودش است. انسان در جهان مخلوقات خداوند نقطه کانونی طبیعت است. بنابراین باید توجه کنیم که انسان در اندیشه امام صدر دارای اختیار و اراده است. اگر به کرامت انسانی بی‌توجهی شود در حقیقت ما به اسلام توهین کرده‌ایم. در مقام اجرا نیز باید حفظ این کرامت انسانی مورد توجه قرار بگیرد. در روایات داریم عالم کسی است که مردم را از رحمت خداوند مایوس نکند، اما نباید آنها را به امید واهی هم بکشاند. امام صدر در مصاحبه‌ای درباره برخوردش با جوان‌ها می‌گوید: من در برخورد با جوانان یک چشمم را می‌بندم و یک چشمم را باز می‌‌گذارم و این همان مایوس نکردن از رحمت خداوند است.
دیدگاهتان را بنویسید